Vivien Waszink werkt als taalkundige op het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL). Ze schreef eerder artikelen over nederhop in Onze Taal. Ze schrijft een wekelijkse column voor Hiphop in je smoel.
Volg Vivien op Twitter: @VivienWaszink
Ik ben moeilijk als Nederlands schijnt te zijn voor rappers
Of juist niet: hiphoptaal in de klas
Hiphop? Dat is toch alleen maar schelden en stoer doen, en dat op een beat? Natuurlijk: hiphop is ook vuilbekken, wankelend van het goud in grote auto’s stappen en eindeloos zeuren over vrouwen met grote achterwerken. Maar er is meer: de taal van rappers bijvoorbeeld. Hiphop heeft altijd al een battle-element in zich gehad: jezelf op de borst kloppen en je rivalen beledigen hoort erbij. Als het vooral om je woorden gaat, kan je maar beter een grote bek hebben. Daarom is juist hiphoptaal creatieve taal, en niet alleen in Amerika. Nederhop bestaat al meer dan twintig jaar en wordt steeds populairder. Nederhoppers hebben geen dobbelsteen nodig: ze gooien toch wel hoge ogen. ‘Ik deel de lakens uit omdat ik rappers als een kussen sloop’: in dit ene zinnetje speelt rapper Jiggy Dje met verschillende uitdrukkingen en woorden. Nederhop zit vol nieuwe woorden, geleende en vertaalde woorden, metaforen en woordspelingen. Juist daarom kun je hiphoptaal ook zo goed in de les Nederlands gebruiken. Aan de hand van nederhopteksten kun je bijvoorbeeld uitleggen wat metaforen en woordspelingen zijn. Sterker nog, een zinnetje als Ik flow als Noach in de zee met z’n ark, is een vergelijking en een woordspelletje tegelijkertijd.
En spellingsregels moet iedereen leren, ook al is dat niet altijd even interessant. Hoe zit het ook alweer met de d’s en t’s, en wanneer is het nou -de of -te in de verleden tijd: het blijft lastig, maar de kofschipregel wordt leuker als je hem aanleert met hiphopwerkwoorden als dissen en shinen: ik dis, Lange Frans en Baas B werden gedist, 50 diste The Game: het kan allemaal.
En nieuwe woorden vormen, hoe gaat dat eigenlijk in het Nederlands? Ook hier lopen de rappers weer voorop Je kunt bestaande woorden een nieuwe betekenis geven: brieven brengen rappers niet alleen naar de brievenbus, brieven staan ook voor geld, papiergeld natuurlijk. Of je vormt neologismen door woorden die je al kent te combineren: aanheidstrophy is een net wat leuker woord dan participatiemaatschappij. Rappers volgen hierbij ook gewoon de Nederlandse woordvormingsregels, net als andere taalgebruikers. Maar dan net wat leuker en creatiever.
